- Senatus Consultum de Bacchanalibus
-
Reproduction basée sur une empreinte de l'inscription, gravée en taille-douce sur du bronze. L'original est conservé au Kunsthistorisches Museum de Vienne.
Le senatus consultum de Bacchanalibus (« décret sénatorial concernant les Bacchanales ») est une inscription[1] rédigée en latin archaïque, datant de -186. Inscrite sur une tablette en bronze, elle fut découverte en 1640 à Tiriolo, dans le sud de l'Italie. Faisant suite au scandale des Bacchanales, elle décrète l'interdiction de ces dernières à travers toute l'Italie.
Sommaire
Texte
Reproduction du texte à partir de l'inscription[2] :
- [Q] MARCIUS L F S POSTUMIUS L F COS SENATUM CONSOLUERUNT N OCTOB APUD AEDEM
- DUELONAI SC ARF M CLAUDI M F L VALERI P F Q MINUCI C F DE BACANALIBUS QUEI FOEDERATEI
- ESENT ITA EXDEICENDUM CENSUERE NEIQUIS EORUM BACANAL HABUISE VELET SEI QUES
- ESENT QUEI SIBEI DEICERENT NECESUS ESE BACANAL HABERE EEIS UTEI AD PR URBANUM
- ROMAM VENIRENT DEQUE EEIS REBUS UBEI EORUM VER[B]A AUDITA ESENT UTEI SENATUS
- NOSTER DECERNERET DUM NE MINUS SENATOR[I]BUS C ADESENT [QUOM E]A RES COSOLORETUR
- BACAS VIR NEQUIS ADIESE VELET CEIVIS ROMANUS NEVE NOMINUS LATINI NEVE SOCIUM
- QUISQUAM NISEI PR URBANUM ADIESENT ISQUE [D]E SENATUOS SENTENTIAD DUM NE
- MINUS SENATORIBUS C ADESENT QUOM EA RES COSOLERETUR IOUSISET CE[N]SUERE
- SACERDOS NE QUIS VIR ESET MAGISTER NEQUE VIR NEQUE MULIER QUISQUAM ESET
- NEVE PECUNIAM QUISQUAM EORUM COMOINE[MH]ABUISE VE[L]ET NEVE MAGISTRATUM
- NEVE PRO MAGISTRATU[D] NEQUE VIRUM [NEQUE MUL]IEREM QUISQUAM FECISE VELET
- NEVE POST HAC INTER SED CONIOURA [SE NEV]E COMVOVISE NEVE CONSPONDISE
- NEVE CONPROMESISE VELET NEVE QUISQUAM FIDEM INTER SED DEDISE VELET
- SACRA IN OQOLTOD NE QUISQUAM FECISE VELET NEVE IN POPLICOD NEVE IN
- PREIVATOD NEVE EXTRAD URBEM SACRA QUISQUAM FECISE VELET NISEI
- PR URBANUM ADIESET ISQUE DE SENATUOS SENTENTIAD DUM NE MINUS
- SENATORIBUS C ADESENT QUOM EA RES COSOLERETUR IOUSISET CENSUERE
- HOMINES PLOUS V OINVORSEI VIREI ATQUE MULIERES SACRA NE QUISQUAM
- FECISE VELET NEVE INTER IBEI VIREI PLOUS DUOBUS MULIERIBUS PLOUS TRIBUS
- ARFUISE VELENT NISEI DE PR URBANI SENATUOSQUE SENTENTIAD UTEI SUPRAD
- SCRIPTUM EST HAICE UTEI IN CONVENTIONID EXDEICATIS NE MINUS TRINUM
- NOUNDINUM SENATUOSQUE SENTENTIAM UTEI SCIENTES ESETIS EORUM
- SENTENTIA ITA FUIT SEI QUES ESENT QUEI ARVORSUM EAD FECISENT QUAM SUPRAD
- SCRIPTUM EST EEIS REM CAPUTALEM FACIENDAM CENSUERE ATQUE UTEI
- HOCE IN TABOLAM AHENAM INCEIDERETIS ITA SENATUS AIQUOM CENSUIT
- UTEIQUE EAM FIGIER IOUBEATIS UBI FACILUMED GNOSCIER POTISIT ATQUE
- UTEI EA BACANALIA SEI QUA SUNT EXSTRAD QUAM SEI QUID IBEI SACRI EST
- ITA UTEI SUPRAD SCRIPTUM EST IN DIEBUS X QUIBUS VOBEIS TABELAI DATAI
- ERUNT FACIATIS UTEI DISMOTA SIENT IN AGRO TEURANO
Translittération en latin classique[2]
- [Q.] Marcius L. f(ilius), S(purius) Postumius L. f(ilius) co(n)s(ules) senatum consoluerunt N(onis) Octob(ribus), apud aedem
- Bellonai. Sc(ribendo) adf(uerunt) M. Claudi(us) M. f(ilius), L. Valeri(us) P. f(ilius), Q. Minuci(us) C. f. f(ilius). De Bacchanalibus qui foederati
- essent, ita edicendum censuere: «Nequis eorum [B]acchanal habuisse vellet. siqui
- essent, qui sibi dicerent necesse esse Bacchanal habere, ei uti ad pr(aetorem) urbanum
- Romam venirent, deque eis rebus, ubei eorum v[e]r[b]a audita essent, uti senatus
- noster decerneret, dum ne minus senator[i]bus C adessent, [cum e]a res consuleretur.
- Bacchas vir nequis adiisse vellet civis Romanus neve nominis Latini neve sociorum
- quisquam, nisi pr(aetorem) urbanum adiissent, isque [d]e senatus sententia, dum ne
- minus senatoribus C adessent, cum ea res consuleretur, iussisset. Ce[n]suere.
- Sacerdos nequis uir esset. Magister neque uir neque mulier quaequam esset.
- neve pecuniam quisquam eorum commune[m h]abuisse vellet. Neve magistratum,
- neve pro magistratu, neque virum [neque mul]ierem qui[s]quam fecisse vellet,
- neve post hac inter se coniuras[se nev]e convovisse neve conspondisse
- neve compromesisse vellet, neve quisquam fidem inter sed dedisse vellet.
- Sacra in occulto ne quisquam fecisse vellet. Neve in publico neve in
- privato neve extra urbem sacra quisquam fecisse vellet, nisi
- pr(aetorem) urbanum adiisset, isque de senatus sententia, dum ne minus
- senatoribus C adessent, cum ea res consuleretur, iussisset. Censuere.
- Homines plus V universi viri atque mulieres sacra ne quisquam
- fecisse vellet, neve interibi viri plus duobus, mulieribus plus tribus
- adfuisse vellent, nisi de pr(aetoris) urbani senatusque sententia, uti supra
- scriptum est.» Haec uti in contioni edicatis ne minus trinum
- nundinum, senatusque sententiam uti scientes essetis, eorum
- sententia ita fuit: «Siqui essent, qui adversum ea fecissent, quam supra
- scriptum est, eis rem capitalem faciendam censuere». Atque uti
- hoc in tabulam ahenam incideretis, ita senatus aequum censuit,
- utique eam figi iubeatis, ubi facillime nosci possit; atque
- uti ea Bacchanalia, siqua sunt, extra quam siquid ibi sacri est,
- (ita ut supra scriptum est)[3] in diebus X, quibus vobis tabelae datae
- erunt, faciatis uti dimota sint. In agro Teurano.
Traduction
Notes et références
- CIL i2 2, 581.
- Alfred Ernout, Recueil de Textes Latins Archaiques, Paris, Librairie C. Klincksieck, 1947, p. 58–68
- Ernout omet la phrase dans sa traduction.
Voir aussi
Catégories :- Épigraphie latine
- Artéfact archéologique romain
Wikimedia Foundation. 2010.
